سیاه دانه، یا«شونیز» (انگلیسی: Nigella Sativa) گیاهی یک‌ساله و گل‌دار و بومی جنوب غربی آسیا است. در ایران این گیاه به‌ویژه در اراک و اصفهان به فراوانی می‌روید. از دانهٔ این گیاه به عنوان دارو استفاده می‌شود.
سیاهدانه از راستهٔ گل‌های ساعت (Ranunculales) و تیرهٔ آلالگان (Ranunculaceae) است. دانه‌اش دارای اثر قاعده آور، ضد کرم، ضد باکتری،ضدسرطان مسهل و زیاد کننده ترشحات شیر است.
فهرست مطالب
سیاه دانه چیست؟
سیاه دانه طعمی تلخ دارد و به‌عنوان ادویه در مواد غذایی به‌خصوص ترشیجات استفاده می‌شود. این دانه بومی جنوب غربی آسیاست و از قدیم به‌عنوان ضد انگل، ضد باکتری و مسهل استفاده می‌کردند. مصرف سیاه دانه برای زنان شیرده مفید است زیرا باعث افزایش ترشح شیر می‌شود. نام‌های دیگر سیاه دانه، سیاه‌تخمه،اسود، شو نیز، شو نوز سرپیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون و کمون هندی است.
خواص درمانی سیاه دانه برای درمان بیماری ها و سلامت بدن
تحقیقات نشان داده است مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در سیاهدانه در درمان دیابت، سل، بیماری‌های قلبی و عروقی، کم‌خونی و میگرن مفید است.
اسیدهای چرب ضروری فراوان موجود در سیاهدانه آن را به‌نوعی مواد غذایی ضد سرطان تبدیل کرده که در حفظ سلامت پوست و مو نیز مفید است.
سیاهدانه آهن و پتاسیم فراوانی دارد و علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، باعث رفع مسمومیت خونی و یبوست می‌شود.
سیاهدانه دارای خواص بسیار زیادی ازجمله در درمان سرطان‌ها، درمان زخم معده، نابودی سموم در کبد و نیز تنظیم سیستم گوارش بدن دارد.
افرادی که بعد از ابتلا به سرماخوردگی مدام عطسه می‌کنندجوشانده مخلوط سیاهدانه بوداده و روغن‌زیتون را به مدت یک دقیقه روی پیشانی خود مرهم کنند.
افراد مبتلابه سینوزیت بهتر است در فصل پاییز هفته‌ای یک بار از بخور سیاهدانه استفاده کنند.
مصرف سیاهدانه در وعده‌های غذایی برای خانم‌های سردمزاجی که شیر آنها برای نوزادشان کم است مؤثر است.
سیاه دانه دارای خواص درمانی بسیاری است. در احایث و روایات اسلامی نیز آمده است که:”سیاه دانه دوای هر بیماری و دردی است، به جز مرگ.”
خواص سیاهدانه در طب اسلامی
مصرف سیاهدانه در طب اسلامی تأکید شده است و امامان و پیامبر اکرم (ص) از خواص آن برای درمان دردها نامبرده‌اند.
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و سلم فرمود: “ما من داء إلا فی الحبة السوداء منه شفاء إلا السام” یعنی هیچ بیماری نیست مگر شفای آن در سیاهدانه است جز مرگ.
امام رضا علیه السلام درباره خواص اعجاب‌انگیز سیاهدانه می‌فرماید: در سیاهدانه برکت است. در چهل چیز خداوند برکت قرار داده ازحبوبات و جمادات هم سیاهدانه را برگزیده است.
مطابق توصیه امام رضا علیه‌السلام سیاهدانه و بوییدن گل نرگس خاصیت ایمنی در برابر زکام رادارند. امام رضا (ع) می‌فرماید: وَلیشُمَّ النَّرجِسَ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ، وکذلِک الحَبَّةُ السَّوداءُ،؛ گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنی می‌بخشد و همچنین است سیاهدانه. (3)
خواص و فواید سیاهدانه در طب سنتی و نسخه‌های گیاهی درمانی
سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها
آنتی‌اکسیدان ها ترکیباتی هستند که می‌توانند رادیکال‌های آزاد مضر را خنثی کنند و از بروز استرس اکسیداتیو بر روی سلول‌ها جلوگیری بکنند. بر اساس مطالعات، آنتی‌اکسیدان‌ها تأثیر چشمگیری بر سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها دارند. آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند در برابر برخی بیماری‌های مزمن مانند سرطان، دیابت، بیماری‌های قلبی و چاقی از ما محافظت بکنند.
ترکیباتی مانند تیموکینون، کارواکرول، تی-آنتول و 4–ترپینئول مسئول خواص آنتی‌اکسیدانی سیاه دانه هستند. در یک مطالعهٔ درون کشتگاهی (آزمایش‌هایی که در آن به‌جای استفاده از بدن موجود زنده، تنها بخشی از بدن آن در محیط آزمایشگاهی کشت می‌شود) روغن سیاهدانه، خاصیت آنتی‌اکسیدانی از خود نشان داد.
کاهش کلسترول
کلسترول به دستهٔ چربی‌ها تعلق دارد و در بدن یافت می‌شود. بدن به مقادیری از کلسترول نیاز دارد. اما تجمع مقادیر بالای آن در خون خطر بروز بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
سیاهدانه در کاهش کلسترول مؤثر است. بر اساس یک بررسی از ۱۷ مطالعهٔ مختلف مصرف مکمل‌های سیاهدانه می‌تواند کلسترول کل، کلسترول بد و تری گلیسیرید خون را به‌طور چشمگیری کاهش بدهد. روغن سیاه دانه در کاهش کلسترول موفق‌تر از پودر سیاهدانه عمل کرد. ولی تنها پودر سیاه دانه توانست موجب افزایش کلسترول خوب بشود.
بر اساس یک مطالعه بر روی ۵۷ مبتلابه دیابت مصرف مکمل سیاهدانه به مدت یک سال موجب کاهش کلسترول بد، کلسترول کل و افزایش کلسترول خوب شد.
روغن‌های غیر فرار
٪۸۴ اسیدهای چرب سیاهدانه را روغن‌های غیر فرار تشکیل می‌دهند. هر قاشق چای‌خوری روغن سیاهدانه محتوی ۴۵ کالری انرژی است که همه‌ی آن از چربی‌ها حاصل می‌شود. ۲۲٪ از این چربی‌ها را آلفالینولنیک‌اسید تشکیل می‌دهد که یک اسید چرب امگا ۳ با خاصیت ضدالتهابی است. ۵۹٪ از این چربی‌ها را نیز آلفالینولئیک‌اسید که یک اسید چرب امگا ۶ است، تشکیل می‌دهد. بااینکه بیشتر افراد تنها ماهی را به‌عنوان منبع خوب اسیدهای چرب امگا ۳ می‌شناسند، ولی برخی منابع گیاهی مانند سیاهدانه نیز جزو منابع سرشار از امگا ۳ هستند.
سیاهدانه برای درمان سرگیجه و درد گوش:
یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاهدانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. این کار را حداقل تا 11 روز ادامه دهید.
سیاهدانه برای درمان اسهال:
یک قاشق غذاخوری سیاه‌دانه‌ی آسیاب شده را با نصف استکان عصاره‌ی تره تیزک (شاهی) مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.
سیاهدانه برای درمان دیابت نوع 2:
مصرف تنها 2 گرم سیاهدانه در روز میزان قند خون و هموگلوبین گلیکوزیه (HbA1C) را کاهش می‌دهد. همچنین قادر است عملکرد سلول بتا را افزایش داده، درحالی‌که مقاومت به انسولین را کم می‌کند.
سیاهدانه برای درمان عفونت با هلیکوباکتر پیلوری:
خواص ضد تشنجی سیاهدانه به‌طور سنتی شناخته‌شده است. بر اساس مطالعات به‌عمل‌آمده برخی بیماری‌ها چون صرع که در برابر داروهای مدرن مقاوم هستند، به‌راحتی با مصرف عصاره سیاهدانه قابل‌درمان‌اند. چراکه این دانه‌ها قادرند تشنج را به‌طور عجیبی کاهش دهند.
سیاهدانه برای درمان آسم:
آزمایش‌های انجام‌شده بر روی تعداد زیادی حیوانات مبتلابه آسم به‌وضوح نشان می‌دهد که اثرات سیاهدانه (همراه با آویشن) نتایج بسیار چشمگیری را نسبت به داروهای معمولی دارد. بنابر دیگر آزمایش‌های نوشیدن آب جوش به همراه عصاره سیاهدانه اثرات بسیار مطلوبی را برای افراد مبتلابه آسم و راه‌های هوایی آنها دارد.
سیاهدانه برای درمان فشارخون بالا:
افراد مبتلابه این مشکل می‌توانند تنها طی مدت دو ماه درمان شوند. کافی است دو بار در روز 100 و 200 میلی‌گرم عصاره سیاهدانه را مصرف کنند.
سیاهدانه برای درمان سرطان روده بزرگ:
این سرطان رشد یافته را می‌توان با استفاده از عصاره سیاهدانه به‌راحتی متوقف کرده و از مصرف داروهای شیمیایی مضر در امان ماند. تحقیقات دامی نشان می‌دهد که روغن سیاهدانه بدون داشتن عوارض جانبی، اثرات عجیبی را بر روی موش‌های سرطانی داشته است.
سیاهدانه برای جوانی و زیبایی پوست:
مالیدن جوهر سیاهدانه بر صورت باعث جوان شدن پوست صورت می‌شود. در برخی متون طب سنتی به این نکته اشاره‌شده که استفاده موضعی از تخم سیاهدانه و روغن کنجد برای درمان جوش‌های زیرپوستی بسیار مؤثر است. این درمان گران برای تهیه این ترکیب به بیمارانشان توصیه می‌کنند روغن کنجد و پودر سیاهدانه را با یکدیگر ترکیب کرده و آن را روی پوست صورت ماسک کنند. استفاده از این ترکیب به مدت 2 هفته به بهبود جوش‌های زیرپوستی منجر می‌شود، اما هنگام استفاده از این ترکیب باید مراقب بود که بیش‌ازاندازه از این روغن روی پوست استفاده نکنید چراکه استفاده بیش‌ازاندازه از انواع روغن‌ها موجب بسته شدن منافذ پوستی می‌شود. برای استفاده از این ترکیب باید سرانگشتانتان را اندکی به این روغن آغشته کنید و روی پوستتان ماساژ دهید.
سیاهدانه برای درمان و ترک اعتیاد:
سیاهدانه قادر بوده 35 فرد معتاد را که به‌طور طولانی‌مدت اسیر دام مواد مخدر بوده‌اند، نجات دهد.
سیاهدانه برای درمان ناراحتی‌های کبدی:
مقداری از پودر سیاهدانه را با گیاه صبر زرد (آلوئه ورا) و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.
همچنین می‌توانید روغن سیاهدانه را که در حال جوش است، با غنچه‌ی برگ‌های بید (برگ‌های کوچک) مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از آن را به مدت یک هفته میل کنید.
سیاهدانه برای درمان سردرد و میگرن:
نصف قاشق سیاهدانه آسیاب شده را با نصف قاشق انیسون (دانه‌هایی شبیه رازیانه دارد) و سه تکه میخک کوبیده شده، مخلوط‌کنید و با یک لیوان شیر بجوشانید (بهتر است کمی عسل خالص نیز اضافه کنید). یک فنجان از این معجون دارویی را می‌توانید در هنگام شروع سردرد و میگرن بنوشید. با روغن سیاهدانه، گیجگاه و شقیقه خود را چرب کنید تا از سردرد خلاص شوید.
سیاهدانه برای درمان درد و ناراحتی‌های کلیوی:
یک استکان سیاهدانه را در یک لیتر آب بجوشانید و با عسل شیرین کنید و به مدت یک هفته، صبح ناشتا آن را میل نمایید. همچنین می‌توانید یک قاشق غذاخوری سیاه دانه آسیاب شده را با نصف لیوان روغن‌زیتون مخلوط کرده و به‌صورت ضماد (یعنی مانند پماد روی یک تکه پارچه تمیز) در آن قسمت از کلیه که احساس درد می‌کنید بگذارید. این عمل را روزانه یک بار و به مدت پنج روز ادامه دهید. هر روز مقداری جعفری را در یک لیوان آب بجوشانید و هفت قطره روغن سیاهدانه را به آن افزوده و صبح و شب یک فنجان میل کنید. این کار را به مدت پنج روز ادامه دهید.
سیاهدانه برای تقویت قوای جنسی:
مالیدن جوهر سیاهدانه بر کمر سبب تمدد اعصاب شده و قدرت جنسی را افزایش می‌دهد.
سیاهدانه برای درمان بی‌اختیاری ادرار:
پوسته تخم‌مرغ را پس از شستن کامل، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاهدانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملاً نرم شود. یک قاشق چای‌خوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و آن را به هم بزنید و صبح و شب، به مدت یک هفته میل کنید.
سیاهدانه برای درمان دل‌پیچه و دردهای روده‌ای:
به مقدار مساوی زیرِ و نعنا و انیسون را بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه کنید. سپس با عسل خالص آن را شیرین کرده و در موقع دل‌پیچه و دل‌درد آن را بنوشید.
سیاهدانه برای درمان درد رحم:
برای درمان درد رحم و زایمان، پودر سیاهدانه را با عسل و روغن مخلوط نموده، میل کنید.
سیاهدانه برای درمان ریزش مو:
برای جلوگیری از ریزش موها و رویاندن موهای ریخته شده، پودر سیاه دانه و حنا را در روغن سوسن مخلوط کرده و بر سر ضماد کنید.
خواص سیاه دانه سفیدی مو
از نکات جالب سیاه دانه خاصیت مکیدن این دانه‌های کوچک در رفع سفیدی مو است اگر به‌طور منظم روزانه 10 عدد سیاه دانه را با 3 عدد هلیه سیاه بمکید بعد از مدت 40 روز موهای سفیدتان به‌مرور تغییر رنگ داده و در صورت استفاده طولانی تمام موهای سفید سرتان تیره خواهد شد.
مالیدن روغن سیاهدانه به مدت یک سال می‌تواند علاوه تقویت و پرپشت کردن مو در رفع سفیدی مو هم تأثیر بسزایی دارد.
سیاهدانه برای درمان جوش‌های چرکی:
اگر در گروه جوان‌هایی قرار دارید که از دست جوش‌های التهابی و ترشحات چرکی آن رنج می‌برید، می‌توانید با استفاده از خمیر سیاه دانه برای درمان این جوش‌ها که غالباً بعد از بلوغ در نوجوانان به وجود می‌آید و در برخی موارد تا جوانی افراد ادامه پیدا می‌کند، اقدام کنید. برای تهیه این خمیر کافی است 2 قاشق پودر سیاه دانه را با مقداری سرکه ترکیب کرده و آن را روی صورت خود ماسک کنید. این ترکیب کمک می‌کند جوش‌های التهابی و چرکی به‌مرور خشک و برطرف شوند.
سیاهدانه برای درمان تب:
دمنوش سیاهدانه را فراموش نکنید
1 قاشق غذاخوری سیاهدانه را در یک قوری بریزید و سپس یک لیوان بزرگ آبجوش به آن اضافه کنید، بگذارید 30 دقیقه دم بکشد.
خواص روغن سیاهدانه
مصرف روغن سیاهدانه در برنامه غذایی در کاهش قند خون، تعادل فشارخون، بهبود آرتروز و التهاب لثه مآثر است و کلیه و مجاری ادرار را تصفیه می‌کند.
تسکین روماتیسم با روغن سیاهدانه:
یک فنجان روغن سیاهدانه را گرم‌کنید. سپس قبل از خواب آن را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل موردنظر را با یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.
سیاهدانه سرشار از ترکیباتی مانند زینک، کلسیم، فسفر، پتاسیم، سلنیوم و همچنین ویتامین‌های B1، B2، B3،B9 و C و E می‌باشد. تمام این ترکیبات مفید و قوی باعث شده‌اند تا سیاهدانه ضدویروس، هضم‌کننده، تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن، ضدالتهاب و ضد قارچ باشد. حدود بیش از دو هزار سال است که از سیاهدانه به‌صورت روغن یا همان دانه‌های ریز استفاده می‌شود.
خاصیت روغن سیاهدانه برای چشم و تقویت بینایی
جهت افزایش بینایی ۵ گرم سیاه دانه کوبیده شده را به‌طوری‌که ۲/۵ گرم آن را صبح و ۲/۵ گرم آن را عصر همراه با عسل میل نمایید.
دو سین چیست؟
برخی از افراد ترکیب عسل طبیعی باکیفیت با سیاه دانه نیم کوب شده را دو سین می‌نامند. اینکه دو سین چیست و چه ویژگی‌هایی دارد باید به‌صورت مجزا موردبررسی قرار داده شود. بااین‌حال بد نیست بدانید که عسل و سیاهدانه اصولاً به نسبت یک به یک تهیه می‌شود. این در حالی است که دستور تهیه دو سین به‌صورت ۳ به ۱ است. یعنی به ازای هر ۳ قاشق عسل طبیعی باید ۱ قاشق سیاهدانه نیم کوب شده اضافه کنیم. پس دقت داشته باشید که وقتی صحبت از عسل و سیاه دانه می‌شود به‌احتمال‌زیاد با دو سین متفاوت است.
خواص سیاهدانه و عسل
خواص سیاهدانه معجون سیاهدانه و عسل معروف به معجون دو سین از داروهای ساده و درعین‌حال مؤثری هست که از قدیم در طب سنتی محبوب بوده و برای درمان بیماری‌های مختلفی از آن استفاده می‌شده است. این معجون خواص بسیار زیادی دارد که در این مطلب به بخشی از آنها اشاره می‌کنیم.
1- از اصلی ترین خواص معجون سیاه دانه این است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند
2- برای درمان سرماخوردگی های پی در پی مفید است.
3-در درمان تب های بلغمی و سوداوی تاثیر دارد.
4-ادرارآور است و برای مردان مبتلا به پروستات مفید است. همچنین عفونت های ادراری را درمان می کند.
5-برای درمان سردردهایی که مرتبط با مزاج سرد هستند مفید است.
6-مالیدن این ترکیب به پوست برای درمان جوش های بلغمی مفید است. توجه داشته باشید که جوش های بلغمی بدون التهاب، زیرپوستی و سفت هستند و استفاده از این ترکیب برای جوش های قرمز و پرالتهاب نتیجه عکس خواهد داد و وضع پوستتان بدتر خواهد شد.
7-تاثیر خوبی بر دستگاه گوارش و انگل های روده دارد.
8- نفخ معده و دل درد های ناشی از آن را درمان می کند.
9- برای پیشگیری و درمان زخم معده موثر است.
10-برای بهبود بیماری های پوستی پیسی و لک مفید هست.
11-می تواند سنگ های کلیه و مثانه را از بین ببرد.
12-در روزهای پایانی بارداری به کنترل درد و افزایش توان و مقاومت مادران هنگام زایمان کمک می کند. توجه داشته باشید حتما با مشورت پزشک زنان و یا متخصص طب سنتی از این معجون استفاده کنید.
13- موجب افزایش شیر مادران شیرده می شود.
14- از ابتلا به بیماری های مزمن و سرطان جلوگیری می کند چون اثر معجون سیاه دانه به مدت طولانی در بدن باقی می ماند
15-باعث کاهش عوارض داروهای شیمی درمانی بر کلیه ها می شود.
16- با طبع گرم بسیار انرژی زا و باعث از بین رفتن افسردگی می شود.
17-مصرف یک قاشق مرباخوری از ترکیب روغن سیاه دانه و عسل خالص به نسبت مساوی باعث درمان اضطراب و تپش های قلب و تنظیم ضربان قلب می شود.
18- سیاه دانه دارای ماده ای هست که در بدن تولید آنتی هیستامین می کند به همین دلیل برای درمان حساسیت و آسم بسیار مفید است.
19- افزایش دهنده طبیعی میل جنسی است.
20- افزایش تعداد اسپرم و درمان ناباروری حاصل از کمبود تعداد اسپرم است.
2- برای درمان سرماخوردگی های پی در پی مفید است.
3-در درمان تب های بلغمی و سوداوی تاثیر دارد.
4-ادرارآور است و برای مردان مبتلا به پروستات مفید است. همچنین عفونت های ادراری را درمان می کند.
5-برای درمان سردردهایی که مرتبط با مزاج سرد هستند مفید است.
6-مالیدن این ترکیب به پوست برای درمان جوش های بلغمی مفید است. توجه داشته باشید که جوش های بلغمی بدون التهاب، زیرپوستی و سفت هستند و استفاده از این ترکیب برای جوش های قرمز و پرالتهاب نتیجه عکس خواهد داد و وضع پوستتان بدتر خواهد شد.
7-تاثیر خوبی بر دستگاه گوارش و انگل های روده دارد.
8- نفخ معده و دل درد های ناشی از آن را درمان می کند.
9- برای پیشگیری و درمان زخم معده موثر است.
10-برای بهبود بیماری های پوستی پیسی و لک مفید هست.
11-می تواند سنگ های کلیه و مثانه را از بین ببرد.
12-در روزهای پایانی بارداری به کنترل درد و افزایش توان و مقاومت مادران هنگام زایمان کمک می کند. توجه داشته باشید حتما با مشورت پزشک زنان و یا متخصص طب سنتی از این معجون استفاده کنید.
13- موجب افزایش شیر مادران شیرده می شود.
14- از ابتلا به بیماری های مزمن و سرطان جلوگیری می کند چون اثر معجون سیاه دانه به مدت طولانی در بدن باقی می ماند
15-باعث کاهش عوارض داروهای شیمی درمانی بر کلیه ها می شود.
16- با طبع گرم بسیار انرژی زا و باعث از بین رفتن افسردگی می شود.
17-مصرف یک قاشق مرباخوری از ترکیب روغن سیاه دانه و عسل خالص به نسبت مساوی باعث درمان اضطراب و تپش های قلب و تنظیم ضربان قلب می شود.
18- سیاه دانه دارای ماده ای هست که در بدن تولید آنتی هیستامین می کند به همین دلیل برای درمان حساسیت و آسم بسیار مفید است.
19- افزایش دهنده طبیعی میل جنسی است.
20- افزایش تعداد اسپرم و درمان ناباروری حاصل از کمبود تعداد اسپرم است.
سیاهدانه و عسل برای لاغری
لاغری، یکی از ویژگی‌ها و کاربردهای مهم عسل و سیاهدانه است. این معجون به‌شدت باعث افزایش چربی سوزی در بدن می‌شود. البته این به‌شرطی است که از این معجون خوش‌طعم و پرخاصیت، به‌صورت منظم و روزانه استفاده کنید. فراموش نکنید که ترکیب سیاهدانه و عسل زمانی برای درمان چاقی مفید است که کیفیت عسل طبیعی و کیفیت سیاهدانه قابل‌قبول باشد.
یکی از بهترین روش‌ها برای مصرف سیاهدانه و عسل طبیعی برای لاغری، تهیه شربت عسل و آبلیمو به همراه پودر سیاهدانه است. البته دقت داشته باشید که باید سیاهدانه را در همان زمانی که قرار است به شربت عسل و آبلیمو اضافه شود، نیم کوب کنید. در غیر این صورت ممکن است آلودگی‌های محیط را به خود جذب کرده و حتی سمی شود!
چه کسانی نباید از سیاهدانه استفاده کنند؟
بااینکه سیاه دانه فواید بسیاری برای سلامتی دارد و مصرف آن به‌عنوان ادویه معمولاً مشکلی ندارد، برخی افراد باید مکمل یا روغن سیاهدانه را بااحتیاط مصرف بکنند. به‌عنوان‌مثال گزارش‌هایی از بروز درماتیت تماسی در اثر استفاده از روغن آن بر روی پوست وجود دارد. اگر می‌خواهید از سیاهدانه به‌صورت موضعی استفاده بکنید، ابتدا کمی از آن را بر روی نقطهٔ کوچکی از پوستتان امتحان بکنید تا از سالم بودن آن مطمئن بشوید.
برخی مطالعات درون‌کشتگاهی نشان داده‌اند ترکیبات موجود در سیاهدانه می‌توانند موجب لختگی خون بشوند. بنابراین اگر از داروهای انعقاد خون استفاده می‌کنید، قبل از استفاده از مکمل‌های سیاهدانه با پزشک مشورت بکنید.
بااینکه مطالعات جانوری از سالم بودن سیاهدانه در دوران بارداری حکایت دارد، یک مطالعهٔ جانوری نشان داد مصرف مقادیر بالای روغن سیاهدانه می‌تواند موجب کاهش انقباضات رحم بشود. اگر شما نیز باردار هستید، سیاهدانه را در حد اعتدال مصرف کنید و برای اطمینان قبل از مصرف با پزشک مشورت بکنید.
سیاهدانه محتوی «تیموکینون» بوده که خاصیت ضدالتهابی دارد و برای سلامت کبد مفید است. همچنین «نیجلون» موجود در سیاهدانه از آزادسازی هیستامین جلوگیری می‌کند و بدین ترتیب از علائم آلرژی می‌کاهد.
آیا مصرف روغن سیاه دانه در طول دوران بارداری عوارضی به همراه دارد؟
زنان باردار نباید روغن سیاه دانه استفاده کنند زیرا بر انقباضات ماهیچه‌های صاف رحم تأثیر می‌گذارد. کاهش انقباضات ماهیچه در طول دوران بارداری موجب تولد زودرس و حتی سقط‌جنین می‌شود. همچنین مصرف روغن سیاه دانه موجب افت فشارخون می‌شود که در طول دوران بارداری خطراتی را به همراه دارد. علاوه به راین در طول آمیزش مصرف سیاه دانه توصیه نمی‌شود زیرا چرخه طبیعی قاعدگی را تغییر می‌دهد.
عوارض جانبی سیاهدانه
خواص سیاه دانه برای سلامتی بسیار است. کاهش التهابات، تسکین دردها، مبارزه با عفونت‌ها و کاهش تب از خواص سیاهدانه است. همچنین سیاه دانه می‌تواند به لطف خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود از برخی سرطان‌ها پیشگیری کند. بااین‌حال شواهد علمی از سالم بودن و تأثیر سیاهدانه محدود است. ممکن است سیاهدانه در برخی افراد موجب بروز عوارضی شود. بنابراین باید قبل از استفاده از مکمل‌های سیاهدانه یا سایر مکمل‌ها برای درمان بیماری‌ها، با پزشک مشورت کنید. ممکن است سیاهدانه در برخی افراد موجب بروز عوارض جانبی زیر بشود.
۱. درماتیت تماسی
خواص سیاهدانه – یکی از عوارض جانبی بالقوه سیاهدانه بروز درماتیت تماسی است.
یکی از عوارض جانبی بالقوه‌ی سیاهدانه بروز درماتیت تماسی است. درماتیت تماسی نوعی واکنش آسیب‌زا در برابر آلرژن‌ها یا مواد تحریک‌کننده است. تنها لمس سیاهدانه می‌تواند موجب بروز جوش‌های قرمز در پوست برخی افراد شود. معمولاً این جوش‌ها با خارش پوست همراه هستند. همچنین ممکن است در محل تماس علائمی مانند تاول زدن، درد و حساسیت پوستی نیز مشاهده شود.
۲. فشارخون پایین
مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” هشدار داده که سیاهدانه می‌تواند فشارخون را تا نقطه‌ی کم‌فشاری خون کاهش دهد. این وضعیت زمانی که از داروهای کاهنده فشارخون یا داروهای مدر استفاده کنید، حساسیت بیشتری پیدا می‌کند. فشارخون پایین می‌تواند مانع از انتقال اکسیژن به مغز شود و موجب بروز خستگی، حالت تهوع، تاری دید، تنفس کم‌عمق، سرگیجه و کاهش هوشیاری شود. کاهش بسیار شدید فشارخون می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند.
حتماً بخوانید: انواع و دلایل فشارخون پایین
۳. بارداری
بر اساس اعلام مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” زنان باردار نباید به هر دلیلی از سیاه دانه استفاده کنند. این امر بیشتر به آن خاطر است که سیاهدانه می‌تواند بر انقباضات ماهیچه‌های صاف رحم تأثیر بگذارد. برای تعیین دقیق تأثیر سیاهدانه بر بارداری ارزیابی‌های بیشتر موردنیاز است. بنابراین بهتر است در دوران بارداری از سیاهدانه استفاده نکنید.
۴. تداخلات دارویی
بر اساس اعلام مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” سیاهدانه می‌تواند در شیمی‌درمانی و پرتودرمانی اختلال ایجاد کند. ازجایی‌که سیاهدانه در بدن مانند یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند، بنابراین می‌تواند از تأثیر درمان‌های سرطان بکاهد.
۵. سایر واکنش‌های آلرژیک
مانند بیشتر مکمل‌های گیاهی احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک در اثر مصرف سیاه دانه وجود دارد. برخلاف درماتیت تماسی این واکنش‌های آلرژیک به پوست محدود نمی‌شوند و می‌توانند موجب ورم لب، گلو و صورت شوند. همچنین سختی در تنفس، احساس سوزن سوزن شدن دردهان، کهیر، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی‌های عضلانی شکمی می‌توانند از واکنش‌های آلرژیک احتمالی مصرف سیاهدانه باشند.
طرز تهیه دمنوش سیاهدانه
ابتدا به‌اندازه یک لیوان بزرگ آب را بجوشانید و پس از جوش آمدن آب یک قاشق غذاخوری سیاه دانه را به آن اضافه کرده و به مدت ۲۰ دقیقه بگذارید دم بکشد، در صورت تمایل می‌توانید از عسل برای شیرین و خوش‌طعم شدن آن استفاده کنید.
مقدار مصرفی سیاه دانه
در روز می توانید 1 یا 2 قاشق چای خوری روغن سیاه دانه یا 2 عدد کپسول استفاده نمایید. هر کپسول معمولا محتوی 1000 میلی گرم از آن است.
آموزش بیشتر در کانال آپارات : www.aparat.com/amozeshisho
نویسنده و گردآورنده : محمد باغدار
